موزه جواهرات ملی ایران و جواهرات سلطنتی ایران( قسمت چهارم )
سلام
شعمدانی از زر ناب که سراسر از زمرد ، لعل ، یاقوت ، الماس ، شرابه های مروارید و آویزهای زمرد آراسته شده است و این شعمدان به همراه جفت خود در آئین سلام عید نوروز ، در دو سوی تخت طاووس قرار داده می شد.
مروارید از زمانهای دور مورد توجه شاهان بودند است ، البته این گفته بخصوص برای شاهان ایرانی بیشتر صادق بود. پشتی هایی که شاهان به آن تکیه میکردند و یا فرشی که بر روی آن می نشستند ، زمینه ای از مروارید داشت و شاهان شرابه های مروارید را به نشان قدرت و سلطنت زیب ( زینت) کمر می کردند.
انبوهی از شرابه و مروارید های شاهوار در صندوقی از چوب که روی آن را زر گرفته و مینا کرده اند . وزن شرابه های مروارید ریز 16 کیلو گرم است و در گذشته برای زینت تخت نیز استفاده می شده است .
در مورد این شرابه ها چند نکته وجود دارد ، اول اینکه شاهان به خاطر اینکه مشغله زیاد داشتند و فکرشان درگیر رفاه همه مردم بود ، شبها خوابشان نمی برد برای همین این شرابه ها را بر روی تختشان نصب میکردند تا شبها به جای ستاره با شمردن مروارید های آن خوابشان ببرد !!!
نکته دوم اینکه خلیج فارس آن زمان هم مروارید زیاد داشته و هم غواص های خوبی برای صید این مروارید ها و هم هنرمندانی که ، این مروارید های ریز را سوراخ کرده و به شکل این شرابه ها دربیاورند.
ناصر الدین شاه هنگام برگشت از سفر اروپا ،علاوه بر هدایایی که به او میدادند مانند جعبه موسیقی ، خود نیز خریدهایی میکرد و به ایران میاورد ، مثل الماس های زرد آفریقایی که درشترین آنها به وزن 152 قیراط است .
سر پوشهای غذا که همه آنها به انواع جواهرات آراسته شده اند و یکی از زیباترین و گرانبهاترین ظروف آشپزی در دنیا می باشند.
سر پوش از نمای نزدیک
این تنگ نه تنها زیباترین ، بلکه از نظر تاریخی مهمترین مینای این مجموعه است که اگر انتصاب آن به زمان زندیه درست باشد ،از نظر تاریخ هنر ایران اهمیت خاصی دارد . این تنگ زرین که به بهترین شیوه مینا کاری شده ، دارای عکسهای گل و بوته است . در قسمت بالا و میانه آن نیز عکس چند دختر و زن مینا شده است . این تنگ از زیباترین نمونه های مینا کاری ایران به شمار می آید.
گنجه شماره 14 ، محتوی یک کره آراسته به یاقوت ، تعدادی قوطی مینا الوان و همچنین مسکوکات و مدال های یاد بود است. سکه های طلای اهدایی ناپلئون سوم امپراتور فرانسه به دربار ایران و مدال های مظفر الدین شاه در ضرابخانه بروکسل که در سال 1900 میلادی به یادبود بازدید وی از ضرابخانه ضرب شده است . این کره تزئینی ی رو میزی از جنس طلا و آراسته به یاقوت ، زمرد و الماس است و زمان ساخت آن 1870 میلادی می باشد.
این تنگ زیبا نمونه ای از هنر مینا کاری در زمان شاهان قاجار است که اوج آن در زمان فتحعلی شاه و ناصر الدین شاه بود.
زمانی که جنگ افزار قدیم کارایی خود را از دست داده بودند هنوز شاهان شمشیرهای مرصع به کمر خود می بستند ولی نه به خاطر جنگ ، بلکه برای نشان دادن حاکمیت و اقتدار با خود حمل می کردند .این شمشیر گوهر نشان هدیه ایست از امین السلطان صدر العظم ناصرالدین شاه که به او تقدیم کرد .
قسمتی از شمشیر اهدایی امین السلطان صدر العظم ناصرالدین شاه به او
دیدار مظفر الدین شاه با ادوارد هفتم پادشاه انگلستان در حالی که این شمشیر در دستان اوست .
تنگ زیبایی دذیگر
اینها بخشی از جواهرات ارزشمند ایران در خزانه بانک مرکزی ایران است که با این عکس های بی کیفیت نمی توانید لذت کامل از دیدن آنها ببرید ، پس بهتر است که خود از نزدیک آنها را ببینید.
موزه جواهرات ملی ایران و جواهرات سلطنتی ایران (قسمت سوم)
سلام
سپر نادر
سپر نادری یک اثر هنری فوق العاده و نمونه کاملی از تقارن و دقت ریاضی است که از پوست کرگدن ساخته شده است و در حدود ۱٫۵ فوت (۴۶ سانتی متر) قطر دارد. نادر در جنگهای بسیاری از این سپر استفاده کرده است. پوشش این سپر در ابتدا ساده بوده است که با دستور فتحعلیشاه قاجار مرصع شده است. مرکز این سپر توسط یکی از بزرگترین یاقوتهای سرخ رنگ در جهان با وزن ۲۲۵ قیراط تزئین شده است که توسط ستاره‌ای از ردیفهای الماس بیرنگ و یاقوت و زمرد احاطه شده است همچنین هشت زمرد بزرگ در اندازه‌های متفاوت پشت سر هم با یاقوتهای در میان زمرد به صورت چهار ردیف مجزا، یکی عمودی، افقی، و دو ردیف در بین این دو دیده میشود. این سپر ترکیبی از دقت ریاضی و پالایش هنری است. طراحان و هنرمندان این اثر هنری نفیس بدون شک یک کار دشوار را بدون دستگاههای برش و اندازه گیری دقیق در پیش داشته‌اند که میتوان آفرینش این اثر هنری را کمال هنر جواهر سازی در ایران نامید.
منبع : ww.ettelaat.com
موزه جواهرات ملی ایران و جواهرات سلطنتی ایران( قسمت دوم )
سلام
تخت نادری
تخت نادری نام اریکه سلطنتی است که به دستور فتحعلی شاه قاجار توسط جواهر سازان و صنعتگران ایرانی ساخته شده است اما به دلیل منحصر به فرد بودن و کمیابی آن، به تخت نادری شهرت پیدا کرده است. برخی تصور می‌کنند که چون این تخت، نادری نام دارد پس به احتمال فراوان مربوط به نادرشاه افشار است در صورتی که نادر به معنی کمیاب است و این تخت نه به خاطر نادر شاه ، بلکه به خاطر کمیاب بودن و زیبایی منحصر به فردش به این نام شهره شده. این تخت فوق العاده زیبا در بسیاری از نقاشی‌های آن زمان دیده میشود. تا پیش از تدوین قانون خزانه بانک ملی ایران، این تخت در تالار سلام کاخ گلستان تهران و در کنار تخت طاووس نگهداری می‌شد و پس از آن به گنجینه موزه جواهرات سلطنتی انتقال یافت. این تخت برای آخرین بار در تاجگذاری محمد رضا شاه پهلوی در چهارم آبان ماه ۱۳۴۶ خورشیدی در تالار سلام کاخ گلستان مورد استفاده قرار گرفت.
این تخت مرصع و میناکاری شده شامل ۲۲ هزار سنگ و جواهر قیمتی است که برای اردوکشی به چمن سلطانیه زنجان در ۹ قطعه مجزا ساخته شد قطعات این تخت را از هم جدا میکردند و سپس در چمن پادشاهی آن را دوباره سرهم میکردند تا شاه قاجار روی آن بنشیند. تخت نادری از نظر شکل و ترکیب و تزیینات زیباتر از تخت طاووس (قاجاری) است.
پشت انداز آن با ترنج و جواهرات درشت و خوش رنگش آن را مجلل تر نشان می‌دهد. در دو طرف پشت انداز تخت که مانند دم طاووس چتر زده و در بالا دارای تاجی است، نقش دو اژدهای پیچ خورده یا سمندر قرار دارد که دم آنها به شکل سر عقاب یا طوطی در آمده است، و نظیر همین دو اژدها در دو طرف پله اول تخت نیز دیده میشود که در این جا دارای پا بود و به سطح و دیواره پله چسبیده‌ا ند.
در دیواره عمودی پله اول تخت، نقش شیری، برجسته کاری شده که بدن آن همچون پوست پلنگ خالدار و جواهر نشان شده‌است. در دو طرف تخت نیز در داخل ترنج‌های اسلیمی مشبک، نقش دو طوطی میناکاری شده مشاهده می‌گردد. ارتفاع این تخت بی نظیر ۲۲۵ سانتیمتر است .جنس این تخت زیبا از چوب بوده و با روکشی از طلا پوشیده شده است. تشک روی آن نیز از جنس پارچه‌ای زربافت است.
این تخت تنها در مواقع سفر برای پادشاه حمل می‌شد و در بقیه اوقات در خزانه سلطنتی نگهداری می‌شد. از این تخت به اشتباه گاهی به عنوان تخت طاووس یاد میشود.
تاج کیانی دیهیم سلطنتی خاندان قاجار
شاهان قاجار در بسیاری از تصاویر با تاجی شبیه این که در جزئیات با این کمی تفاوت دارند ، دیده می شوند. تاج فتحعلی شاه، معروف به تاج کیانی، که آراسته به الماس، زمرد، یاقوت و مروارید است. در این تاج به غیر از کلاه مخمل جگری رنگ ، نزدیک به 1800 حبه مروارید ، زمینه سفید میسازد برای دانه های سبز زمرد و یاقوت لعل سرخ رنگ ، رنگهای پرچم ایران زمین . ارتفاع تاج بدون جقه‌ها 32 سانتیمتر و قطرقاعده آن 5/19 سانتیمتر است. این تاج در زمان فتحعلی شاه ساخته شد و مورد استفاده سلاطین قاجاریه قرار گرفت.
این تاج اولین تاجی است که پس از دوران شاهنشاهی ساسانی به این صورت ساخته شده است.این تاج در اصل از چهار تکه ساخته شده که عبارت است از: یک سربند، یک بلاط مروارید، چند کنگره و یک کلاه مخمل. در سه تکة‌اول، گوهرها در قاب‌های فلزین لوزی یا سه گوشه نشانده شده‌اند. هرقاب فوفه‌ای صورتی رنگ به پشت دارد و کاملاً مسطح است تا آنجا که حتی به شکل خود تاج نیز انحنا ندارد.
قاب‌ها و مرواریدها همه بر پارچه‌ای ستبر دوخته است. قوس‌های مرصعی که بر تارک تاج به هم می‌رسد و به لعل بی‌نظیر و یاقوت رنگی ختم میشود به کلاه دوخته است، در واقع گویی تاج را پاره‌های نخ و ریسمان فراهم میدارد. بیست و یک نیزة خمیدة زمردین که در جقة بزرگتر دیده میشود از قبه‌ای منشعب میشود که از زمردی درشت است و در تصویر نیمی از آن بیشتر به چشم نمی‌آید. پشت این قبه میناست. قبه را به دو میلة عمودین بسته‌اند که در بندگاه هایی فرو می‌رود. این بندگاه‌ها گویا در اصل برای پر تعبیه شده است.
فتحعلی شاه با تاج کیانی و جقه مورد علاقه اش
در جقة‌دوم، یازده الماس از گیره‌ای که خود از الماس است برمی‌خیزد. تخمة‌این گیره زمردی به وزن 80 قیراط است. در دو سوی این جقه، آویزهای زمرد و الماس و در زیر آن شرابه‌ای از الماس قرار دارد. این جقه با زنجیرهای ظریف زر که به گیره‌های الماس ختم میشود به کلاه تاج متصل است. شاید در گذشته میله‌هایی نیر این جقه را به خود تاج ربط می‌داده است که امروزه مشهود نیست. اگر سبک کار را در نظربگیریم، جقة زمردین به احتمال در زمان فتحعلیشاه و یا پیش از او و جقة دوم پس از فتحعلیشاه ساخته شده است.
ناصر الدین شاه به تاج کیانی
روایت است که قبة لعلی که بر تارک کلاه تاج قرار دارد، روزگاری زیب تخت اورنگ زیب، سلطان مغول، بوده است و نادرشاه آن را با غنایم دیگر به ایران آورده است. پس از مرگ‌نادر این گوهرناب به دست نوة نابینای او شاهرخ می‌رسد و شاهرخ براثر شکنجة بسیار آن را به آغامحمدخان، پایه‌گذار خاندان قاجار، می‌سپارد. این محصول درغرفة 36 و اولین شی است.
( ساخت ایران، 1212 ﻫ. ق. )
مظفر الدین شاه با تاج کیانی
کوزه قلیان ها ، آثاری حیرت آور از هنرمندانی ناشناس
در همه مشرق زمین تدخین با قلیان رسم بوده است . آب قلیان را خوشبو میکردند تا طعم دود قلیان را خوشتر کنند . شاهان و خاندان قاجار نیز علاقه مند ترین انسانها در طول دوران ها ( البته تا دوره ی خودشون! چون مردم زمان ما رو دست همه دوران ها زده اند ) در کشیدن قلیان ، ساخت و تزئین کوزه و سرقلیان بودند برای همین تزئین سر قلیان و کوزه قلیان یکی از عمده کارهای مینا کاران و استادان این هنر در تهران دوران قاجار بود. شاهان قاجار نیز هزینه زیادی از بیت المال صرف آن میکردند ولی در این بین فقط هنر سازنده گان آن ماندگار شده است.
در گنجه شماره 2 قلیانی است که به شکلی مخصوص ساخته شده و دهانه آن مانند سر اژدها می باشد و با زیبایی خاصی به گوهر های گوناگون آراسته شده است . این قلیان در مراسم سلام عید نوروز و دیگر مراسم ، مورد استفاده شاهان قاجار قرار می گرفت. ( زمان ساخت اوایل سده 13 ه . ق)
گنجه شماره 4
در این مجموعه علاوه بر تعدادی قندان ، قوری ،قهوه جوش و سینی های طلا و مینا ، یک عود آراسته به لعل و یک قاچ زین گوهر نشان، کوزه‌ی نارگیلی شکل از تخم شترمرغ قرار دارد که بسیار ظریف حکاکی شده و پایههایی از طلا دارد و نکته جلب توجه در این اثر هنرمندی خالق آن می باشد که با چه ظرافتی و با چه امکاناتی توانسته همچنین اثری خلق کند.
گنجه شماره 5
این گنجه به فیروزه اختصاص داده شده است . کوزه ، سرنی و سر قلیان سیمین ، فیروزه و یاقوت نشان مارپیچ این کوزه
و سر قلیان که به ردیفهای یاقوت و فیروزه مرصع است به احتمال زیاد از زمان ناصرالدین شاه به یادگار مانده است.
جام زرین آراسته به تعداد زیادی فیروزه ی خوشرنگ و جور ، شمشیر زرین فیروزه نشان که پشت آن طلای برجسته است و روی آن تماما آراسته به الماس ، فیروزه و لعل و دسته آن از استخوان سفید و آراسته به الماس و یاقوت است .
جقه یا پیش کلاه زرین ، آراسته به الماس و فیروزه که دو شیر و خورشید در دو سوی آن قرار گرفته است و در بالای آن ، نیم تنه برجسته ی ناصر الدین شاه قرار دارد .
گنجه شماره 11
این گنجه ، محتوی تعدادی اشیای زینتی آراسته به یاقوت و لعل و همچنین تعداد زیادی یاقوت و لعل پیاده است . نیم تاجی که در این مجموعه قرار دارد بر عکس تصور همه برای استفاده بانوان درست نشده است بلکه فتحعلی شاه قاجار کلاه پوست بره ی خود را با آن زینت می بخشیده است.
نگینهای سرخ رنگ ، بیشتر سنگهای سرخ این مجموعه یاقوت و لعل هستند که در گذشته همه آنها را به نام یاقوت میشناختند . گفته شده که گوهر شناسان ایران اولین کسانی بودند که به تفاوت میان لعل و یاقوت پی بردند. درشترین لعلی که تاکنون شناخته شده است در این مجموعه قرار دارد که 500 قیراط وزن و رنگی بی نظیر دارد و بر اساس افسانه ی قدیمی به لعل سامری معروف است.
دیگر اشیای این مجموعه عبارتند از :
فنجان زرین پایه دار یاقوت نشان
(ظرف کوچک) یاقوت پیاده به وزن 100 قیراط ( این یاقوت یکی از بزرگترین یاقوت هایی است که تا به حال دیده شده است )
قداره با دهانه ، ته و غلاف زرین ، آراسته به یاقوت های خوشرنگ برمه ای
لعل پیاده به وزن 270 قیراط که بر سطح زیرین آن هفت اسم کنده شده است
خنجری آراسته به چهل قطعه لعل و مقداری الماس
دانه های یاقوت از معدن میانمار معروف به خون کبوتر در گیره یک کمر بند نشسته است.
ادامه دارد...
موزه جواهرات ملی ایران و جواهرات سلطنتی ایران( قسمت اول)
سلام
گنجینه بی مانند خزانه جواهرات ملی مجموعه ای از گرانبها ترین جواهرات جهان است که طی قرون و اعصار فراهم آمده است . هر قطعه از این جواهرات گویای بخشی از تاریخ پر فراز و نشیب ملت بزرگ ایران و مبین ذوق و خلاقیت های هنری مردم این مرز و بوم است که خاطرات تلخ و شیرین شکست ها ، پیروزی ها ، غرور و خودنمایی ها و فرمانفرمایی همراه با زور و نخوت زمامداران گذشته را تداعی می کند . شما بازدید کنندگان عزیز که به تماشای نفایس گوهرهای این مجموعه بی نظیر نشسته اید ، قبل از اینکه محو تلالوی خیره کننده آن شوید ، به علل تاریخی و چگونگی جمع آوری این جواهرات بیندیشید و به مصداق فاعتبروا یا اولی الابصار قضاوت تاریخ و وجدان انسان های آگاه و آزاده را در مورد گرد آورندگان این جواهرات دریابید و اهداف آنان را از جمع آوری این مجموعه بشناسید . گنجینه حاضر از یک طرف بیانگر فرهنگ و تاریخ کهنسال و پر تلاطم ملت ایران و بخشی از زندگی پرماجرای گذشتگان و از طرف دیگر معرف فرهنگ این ملت و ذوق و قریحه ایرانیان در ساختن این اشیاء زیبا و با ارزشمند می باشد.
اهمیت جواهرات موجود در خزانه جواهرات ملی به ارزش اقتصادی آنها محدود نمی گردد ، بلکه نمایانگر ذوق و سلیقه صنعتگران و هنرمندان ایران در دوره های مختلف تاریخ و نیز به عنوان میراث تاریخی ، فرهنگی و نماینده هنرهای مستظرفه کشور پهناور ماست . اگر چه این جواهرات و نوادر برای زمامداران و حاکمان در طول تاریخ حکم زینت و زیور را داشته و اغلب شکوه و جلال دربار را نشان می داده است ، لیکن پشتوانه قدرت ، ذخیره خزانه مملکتی نیز محسوب می شده است .
اطلاعات دقیقی در مورد کیفیت و کمیت گنجینه جواهرات تا قبل از دوران صفویه در دست نیست و به نظر میاد که پادشاهان قدیمی تر نسبت به جمع آوری، حفظ و نگهداری جواهرات و سنگهای زینتی اقدام نکرده بودند و می توان گفت تاریخچه جواهرات ایران از زمان سلاطین صفوی آغاز شده میشود . تا قبل از صفویه ، اقلامی از جواهرات در خزانه دولتی وجود داشته است و بر اساس نوشته های سیاحان خارجی (ژان باتیست تاورنیه ، شوالیه شاردن ، برادران شرلی ، وارنیگ و دیگران) سلاطین صفوی حدود دو قرن (907 تا 1148 ه - ق) شروع به جمع آوری نفایس و گوهرها نموده و حتی کارشناسان دولت صفوی جواهرات را از بازار های هند ، عثمانی و کشورهای اروپایی مانند فرانسه و ایتالیا خریداری کرده و به اصفهان ، پایتخت حکومت می آورده اند.
بنابرین در پایان سلطنت شاه سلطان حسین و با حمله محمود افغان به ایران ، خزاین دولت توسط مهاجمان افغانی دچار پراکندگی گردید و مقداری از این جواهرات به وسیله محمود افغان به اشرف افقان فرستاده شد که پس از ورود شاه طهماسب دوم به همراهی نادربه اصفهان ، بخش زیادی از آنها به ایران بازگردانده شد. نادر شاه افشار جهت بازپس گیری بخشی از این جواهرات که به هندوستان فرستاده شده بود، نامه‌های متعددی را برای پادشاه هند فرستاد، اما چون جوابی نیافت با سپاه خویش راهی هندوستان شد. لشکرکشی نادر موجب آن شد که پادشاه هند هدایا و جواهرات زیادی را به نادر اهدا کند.بخش زیادی از هدایا و غنایمی که نادر از هندوستان جمع آوری نموده بود هرگز به ایران نرسید. نادر پس از بازگشت به ایران به رسم آن روزگار بخشی از غنایم و هدایا را به حکام، امیران و پادشاهان کشورها و دیارهای اطراف ایران بخشید، مقداری از غنایم به استان امام رضا(ع) و بخشی دیگر را به سپاهیان اعطا نمود. پس از قتل نادر یکی از سردارانش به نام احمد بیگ افغان ابدالی دست به غارت جواهرات خزانه زد و بخشی از این جواهرات منجمله الماس کوه نور که بعدها (احتمالا بالاجبار) به ملکه بریتانیا اهدا شد هر گز به ایران باز گردانده نشد .
.از آن پس تا زمان قاجاریه ، باقیمانده خزاین تغییرات چندانی نیافت . در دوران قاجار مجموعه جواهرات ، گردآوری وضبط شد و تعدادی از آنها بر تاج کیانی ، کره جواهر نشان ، تخت نادری سوار، تخت طاووس (تخت خورشید) نصب گردید و در کاخ گلستان نگهداری می‌شد. دو گوهر دیگر ، یکی فیروزه که از سنگهای قیمتی ایرانی است و از معادن نیشابور استخراج می گردید و دیگری مروارید که از خلیج همیشه فارس صید می شد ، به تدریج به مجموعه اضافه شد .
با روی کار آمدن رضا شاه پهلوی، جواهرات سلطنتی به زیرزمین کاخ مرمر منتقل شده در سال ۱۳۱۶ و پس از تکمیل ساختمان بانک ملی ایران قسمت عمده این جواهرات به موزه بانک ملّی منتقل و پشتوانه اسکناس گردید. بعدها این جواهرات به عنوان وثیقه دولت بابت بدهی به بانک قرار گرفت. در زمان جنگ تحمیلی ، این گنجینه نفیس و بی نظیر به همت کارکنان متعهد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران حفظ گردید.
پرسشی که نمیتوان به آن جواب داد : بهای این مجموعه چقدر است ؟
هیچکس جواب این سوال را نمی داند ، زیرا در این مجموعه گوهرهایی هست که در جهان نظیر ندارد ، در پاسخ به این سوال فقط میتوان گفت : مجموعه جواهرات ملی ایران از لحاظ هنری ، تاریخی و منحصر به فرد بودن در شرایطی است که حتی زبده ترین کارشناسان و ارزیابان جهان هم نتوانسته اند ارزش واقعی یا تقریبی آن محاسبه کنند.
این گنجینه نفیس و بی مانند با گذشته پر فراز و نشیب خود از قرن ها پیش به دست ما رسیده و سمبل اقتدار ، ثروت ، هنر و سلیقه ایرانیان است . اینکه شما گنجینه ای از نفایس و سنگهای گرانبها را طی دوران طولانی در کوره پر تلاطم زمان ، دگرگونی و شکل گرفته ، در پیش رو دارید . امید است با مشاهده آن به یاد آوریم که در نظام الهی جای تاج و نیم تاج در موزه است و این همه تجربه تاریخی و افتخار ملی است که باید در پاسداشت آن کوشا باشیم .
این خزانه در ساختمان بانک مرکزی ایران واقع در خیابان فردوسی تهران و در مقابل سفارت ترکیه (کوچه برلن) ، بالاتر از بانک ملی قرار دارد و بصورت موزه نیز استفاده میشود. بسیاری از جواهرات سلطنتی ایران از دوره صفوی، دورهٔ افشار، قاجار و پهلوی در این موزه به نمایش گذارده شده‌است. از جمله میتوان به الماس دریای نور، جقه نادری، تاج فرح پهلوی، تاج کیانی، کره جواهر نشان، تخت طاووس (قاجاری) (تخت خورشید) و تخت نادری اشاره کرد .
جواهرات و قطعات موجود در خزانه جواهرات ملی در قالب 36 گنجه دسته بندی شده‌اند. محتویات این گنجه‌ها بسیار متنوع بوده و بطور عمده شامل انواع زیورآلات تزئینی، انواع تاج و نیمتاج، انواع جقه (پیش‌کلاه)، گلدان، سرپوش‌های غذا، قلیان، آینه، تنگ‌های مینا، شمعدان، فیروزه، شمشیر، خنجر، سپر، ساعت، قلمدان، انفیه‌دان، اشیای آراسته به یاقوت و لعل، تفنگ، عصا، مدال، تخت، سنجاق و گل سینه، مروارید و... است.
در زیر برخی قطعات معروف به همراه تصویر و شرح مختصر آنها آورده شده است.
تخت طاووس (تخت خورشید)
اگر روزی به کاخ گلستان رفته باشید احتمالا درصدر تالار سلام تختی زیبا در مقابل چشمان شما خودنمایی کرده است ، این همان تختی است که فتحعلی شاه قاجار بر آن می نشست و سفرای خارجی و بزرگان مملکت را به حضور می طلبید . اما این تخت گواه دروغین است ، بدلیست . این همان تختی نیست که ناصرالدین شاه دستور داد تا او را در مقابل آن عکاسی کنند . تخت اصلی در خزانه جواهرات ملی قرار دارد . همان تخت خورشید یا تخت طاووس . .
به فرمان فتحعلی شاه در سال 1216 هجری قمری، تختی عظیم و مجلل به مباشرت نظام الدوله محمدحسین خان صدر اصفهانی فرمانفرمای اصفهان با جواهر و طلای موجود در خزانه ساخته شد و به مناسبت نقش خورشید مرصعی که در صدر تخت تعبیه شده است به نام تخت خورشید معروف گردید.
تخت خورشید سالها به همان نام نامیده می شد تا اینکه فتحعلی شاه با طاووس تاج الدوله ازدواج نمود. از همان زمان به مناسبت نام او، تخت به نام طاووس مشهور شد. بعضی از ایرانیان می پنداشتند که تخت مذکور همان "تخت طاووس" هند است و با مقایسه و توصیفی که تاورنیه از تخت طاووس کرده و آنچه خود از تخت طاووس موجود دیده و استنباط کرده به این نتیجه رسیده که ادعای مدعیان باطل است و برای اطمینان و تأیید نظر خود با ناصرالدین شاه مذاکره و از ایشان استفسار کرده و مطمئن شده است تخت طاووس به امر فتحعلی شاه ساخته شده و به نام همسر او طاووس خانم، تخت طاووس نامیده شده است.
پس از درگذشت فتحعلیشاه، سالها بعد ناصرالدین شاه که در ضبط و ربط جواهر و نفایس سلطنتی، عنایت خاص داشت دستور داد تا تخت یاد شده را تعمیر کرده و تغییراتی جزئی در شکل ظاهر آن دادند از جمله اشعاری که مضمون آنها کیفیت تعمیر تخت به امر ناصرالدین شاه است، در کتیبه اطراف تخت به خط نستعلیق خوش در مصراعهای مجزا از یکدیگر روی زمینه زر، به مینای لاجوردی نگاشته شده است. این مصراع ها فعلاً مرتب و دنبال یکدیگر نصب شده است و پیداست که در تعمیر بعدی آنها در جای خود نشانده‌‌اند. تخت مذکور تا سال 1360 در تالار کاخ گلستان نگهداری می گردید. در تاریخ 17/6/1360 به خزانه جواهرات بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران انتقال یافت تا همواره با توجه به تجانس این تخت با جواهرات موجود در خزانه (موضوع قانون سال 1316 شمسی) نگهداری شود.
تزئینات و جواهرات بکار رفته در لبه های تخت
