قلعه شاداب و دریاچه شهیون

سلام

همه جای ایران بهشت است و خوزستان نیز گوشه ای از این بهشت . شهرستان دزفول نیز یکی از بخش های زیبای خوزستان می باشد که به غیر از طبیعت زیبا ، دارای آثار باستانی زیادی می باشد . در هنگام سفر به دزفول شما می توانید بعد از گردش در شهر و دیدن ساحل رود دز ، آسیابهای آبی ، پل باستانی و دیگر نقاط دیدنی شهر که خودش یک روز وقت لازم دارد ، بسمت روستای پامنار و قلعه شاداب و دریاچه شهیون حرکت کنید . فاصله دزفول تا روستای پامنار تقریبا 40 کیلومتر است و راه آن از بالای تپه ها با پیچهای ملایم میگذرد و شما بعد از اینکه روستای بیشه بزان را حدود 2 کیلومتر رد کردید به تابلوی (به سمت دریاچه ) میرسید ، بعد از طی 4 کیلو متر  به روستای اسلام آباد که رسیدید حتما آب تهیه کنید . 

قلعه شاداب یک قلعه طبیعی است که در بخش شهیون با ارتفاع ۸۵۰ متر از سطح دریا و با مساحت حدود ۱۰۰۰۰ هکتار واقع شده است که از ضلع غربی مشرف به رودخانه دز، از شمال به روستا های اسلام آباد و پامنار ، از جنوب به کول خرسان و از شرق به روستاهای بیشه بزان منتهی میگردد واز چهار ضلع به وسیله دره های بسیار عمیق محصور شده است. دیواره هاى این قلعه در دوره چهارم زمین شناسى و به سبب ریزش یکپارچه و عمودى دیواره هاى بنا و همچنین فرسایش ناشى از طغیان رودخانه پدید آمده اند. که ارتفاع این دیوارها در بلندترین نقطه به 700 متر و در کوتاهترین نقطه به 30 متر میرسد.  تنها راه ارتباطی این قلعه طبیعی از طریق دروازه ای مقدور میباشد که در ضلع شمالی آن و در مجاورت روستای اسلام آباد قرار دارد.

اگر ماشینتان شاسی بلند باشه تا پای قبرستان (پای قلعه)میتوانید برید ولی اگر نداشتید ماشین رو جلو مغازه ها یا انتهای خیابان منتهی به قلعه پارک کنید و بعد از  حدود 1 کیلومتر  پیاده روی به قبرستان میرسید. قبرستان نیز در نوع خودش دیدنیه، سنگ قبرهایی که نقاشیهای زیبا روی آن حکاکی شده اند .

بعد عبور از قبرستان به تک درختی زیبا میرسید بعد کمی استراحت میتوانید ادامه مسیر دهید.

این قلعه با بسیاری دیگر از بنا‌های قدیمی که نام قلعه برخود دارند متفاوت است اول اینکه که کاملا در داخل کوه کنده شده است و دوم اینکه بناهای ساخته شده با خشت و سنگ و گل کم و محدود به یک بنای ذخیره آب است . گفته می‌شود اینجا محلی بوده است که اهالی منطقه برای فرار از دست راهزنان به اینجا پناه می‌آورده اند ولی مطمئنا در دوره هایی نیز خود مقر جنگجویان بوده است. این قلعه با دارا بودن حدود 10 کیلومتر طول و 4 کیلومتر عرض یکى از بزرگترین قلعه هاى طبیعى ایران میباشد.

راه رسیدن به دروازه بعلت فرسایش آب و تردد زیاد ، کمی دشوار  است ولی در موقع رسیدن به بالای قلعه  همه دشواری ها یادتون میره. یه قسمت از راه از بین رفته بوده که الان با ستونهای فلزی ، چوب و سنگ درست کردند .

  

قلعه از موقعیت بسیار عالی استراتژیکی برخوردار است و دسترسی به آن تقریبا غیر ممکن و غیر قابل تسخیر است و تنها راه آن محدود به یک مسیر باریک و صعب العبور از دیواره شمالی می‌باشد که با چند نفر نگهبان میتوانستند از دروازه و قلعه حفاظت  کنند . (البته الان یک در فلزی گذاشتند.)

این قلعه در دوره ساسانیان و قبل از آن به نامهاى "دژ انوشبرد" یا "گیلى گردا " و یا " دژ فراموشى " معروف بوده و در آن آثارى شامل آسیاب بادى ، حوض آب انبار و غارهایى که جهت زندگى و یا انبار غلات و مواد غذایى منطقه بوده وجود دارد. 

 در بالاى دروازه آثارى از سنگرهایى که محافظان دژ براى جلوگیرى از ورود دشمنان و احیاناً غارتگران درست کرده بودند هنوز برجاى مانده است از لحاظ زمین شناسی قلعه در داخل سازند بختیاری حفاری شده است که جنس آن کنگلومرایی سخت و مقاوم است. دیواره‌های بسیار مرتفع و قائم دورادور قلعه که ناشی از مشخصه پرتگاه سازی سازند بختیاری می‌باشد حفاظ طبیعی ، غیر قابل نفوذ و بسیار مستحکم در مقابل مهاجمان بوده است. 

بر بالای کوه مجموعه قلعه شامل اتاقک‌های متعددی می‌باشد که در جای جای کوه با امکانات آن روز حفر شده اند و عمقی از نیم متر تا 20 متر دارند و گاهی از یک سمت تپه‌ها به سمت مقابل وصل می‌باشند و در واقع بصورت تونلی در زیر کوه هستند . 

اتاقک‌ها عمدتا در داخل کنگلومرا و در قسمتی نیز در داخل یک لایه از جنس رس به ضخامت حدود 2 متر ساخته شده اند. اتاقک هایی که در داخل لایه رسی ساخته شده است اتاقک‌ها شکیل‌تر و زیباتر هستند ودارای تاقچه‌های چند ضلعی منظم می‌باشند. از آنجا که اتاقک‌های داخل لایه رسی نزدیک چشمه آب هم قرار دارد به نظر می‌رسد اعیان نشین بوده و خان‌ها و روسای افراد مستقر در قلعه در اینجا مستقر بوده اند.

در نزدیک خونه ها ، سازه ء دایره ای شکل وجود دارد که  حوض یا جایی برای جمع آوری آب بوده است . ( البته الان قسمتی از آن تخریب شده است.  

در مواردی اتاقک‌ها دارای یک محوطه مرکزی هستند که اتاقک‌ها در اطراف آن حفاری شده اند. در داخل هر کدام از اتاقک‌ها تاقچه هایی در نظر گرفته شده است که وسایل ساکنان در آن قرار می‌گرفته است .

 بعضی از این خونه ها  نیز به همدیگر راه داشتند .( البته الان این خونه های باستانی تبدیل به آغل گوسفندان اهالی روستا شده است . )

  

بالای قلعه منظره زیبایی  از اطراف خود ، رو به سد دز و دره های مشرف به آن دارد.

 نمایی از روستای اسلام آباد از روی قلعه شاداب

عکسهایی از چند اتاقک ساخته شده در بالای قلعه شاداب 

یکی از ویژگیهای قلعه مشرف بودن آن بر دریاچه سد دز است که باعث می‌شود به هنگام دسترسی به قلعه از مناظر زیبای دریاچه لذت برد.

قلعه شاداب منطقه ای حفاظت شده نیز میباشد که زیستگاه گوزن زرد ایرانی و بز و گرگ و ... و انواع قابل توجهی از پرندگان است. 

دریاچه شهیون

دریاچه شهیون که همون ادامه سد دز است ، در منطقه شهیون وارد دره سرسبزی نزدیک روستای پامنار میشود که بسیار زیباست و دارای چند جزیره کوچک و بزرگ است و با سرمایه گذاری مناسب روی جزیره بزرگ و ایجاد مراکز تفریحی میتوان پامنار را به قطب گردشگری تبدیل کرد. الان نیز اهالی انجا به مسافران خدمات قایق سواری انجام میدهند. مطالب پایین نیز از ویکی پدیا انتخاب شده: ( دریاچه مصنوعی شهیون از جاذبه های طبیعی ارزشمند و کم نظیر منطقه شهیون محسوب می شود. وجود منابع سرشار آب و پوشش گیاهی متنوع در منطقه، علاوه بر ایجاد مناظر زیبا و بدیع، زمینه های مناسبی را برای انجام ورزش های تابستانی و تفریحات آبی به وجود آورده است.در فضای این دریاچه و همچنین رودخانه ای که از شهر دزفول می گذرد، امکان انجام ورزش های شنا، قایق رانی، اسکی روی آب و ماهیگیری را میسر کرده است.

 دریاچه دز یا شهیون در شرایط پر آبی و کم آبی دارای وسعت نسبتاً متفاوت میباشد هرچند به طور متوسط در حدود شش هزار هکتار وسعت این دریاچه میباشد و عمق آن نیز تا ۵۰ متر متغیر است و دمای آب نیز در نقاط مختلف دریاچه متفاوت است که از عجایب این دریاچه وجود ماهی غیر بومی قزل آلا رنگین کمان است دریاچه شهیون و رودخانه دز به دلیل شرایط و عدم آلودگی و ورود فاضلاب یکی از مهمترین منابع تولید آبزیان آب شیرین در استان خوزستان می باشد . به طوری که صید و بهرداری از ماهیان دریاچه یکی از منابع تامین معشیت ساکنان می باشد. آب این دریاچه از ارتفاعات اراک و الیگودرز سرچشمه گرفته و پس از عبور از کوههای زاگرس و دریافت ریز آبه های فراوان وارد این دریاچه می گردد این رودخانه از دو شاخه اصلی بنام سزار و بختیاری تشکیل می گردد. 

رود سزار در شمالی ترین قسمت حوزه جریان دارد و شامل سه شاخه ماربره ، تیره و سبزه است. رود بختیاری دومین سرشاخه اصلی رودخانه دز است که در چهل کیلومتری اتصال سرخاب به رود سزار می پیوندد. این درباچه نقش مهمی در منطقه ایفا می کند و زندگی آبزیان و پرندگان منطقه وابسته به آن می باشد. رودخانه دز پس از سد دز و عبور از دره عمیق حد فاصل قلعه شاداب و کوه تنگوان در غرب وارد دشت خوزستان گردیده و از میان شهر دزفول عبور و پس از عبور از جنگل دز و منطقه تحت حفاظت دز (پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده دز ) در محل بند قیر به رودخانه کارون می پیوندد و کارون بزرگ تشکیل می شود.)

منبع بعضی از مطالب فوق از سایت تیشینه می باشد.